“Wat je vertelt doet me denken aan de Middeleeuwse wijze van disputeren.” Deze reactie kreeg ik van iemand die ik over mijn werk vertelde. Ik deelde mijn enthousiasme over het ‘balkenplaatje’ (dat eerder aandacht kreeg in een blog) en de vruchtbare uitwerking ervan. De link naar Middeleeuws disputeren had ik echter nog nooit gelegd. Steker nog: ik had er nog nooit van gehoord.
Disputeren ging ongeveer als volgt: de één zei wat, de ander vatte het samen en vroeg of die samenvatting correct was. Als dat zo was formuleerde hij zijn eigen standpunt en herhaalde zich het patroon. Was de samenvatting niet juist, dan kreeg de eerste de gelegenheid om zich nader te verklaren, net zolang totdat de ander tot een juiste samenvatting kwam. Je snapt dat dit wel even kon duren, maar het leverde steevast rijke en waardige discussies op.
De link naar het balkenplaatje is snel gelegd. Daarin roepen we mensen immers op om de ander te begrijpen, voordat ze zelf begrepen willen worden. Die frase lijkt goed van toepassing op bovenstaande. Wij gaan wel een stap verder. Waar het tijdens het disputeren voldoende was om een correcte samenvatting te geven (uiterlijk), roepen wij mensen op om het standpunt van de ander ook werkelijk te begrijpen (innerlijk). De ervaring leert dat men pas open staat voor de ander wanneer men ervaart dat die ander hen werkelijk begrepen heeft. Zolang dat punt niet is bereikt, is het veelal zinloos om je eigen visie te presenteren.
Er is een ander belangrijk verschil, ditmaal in het voordeel van onze Middeleeuwse voorgangers. Zij namen/kregen/hadden (kies de volgorde maar) de tijd. En dan te bedenken dat ze de ander nog niet eens werkelijk hoefden te begrijpen! Er was tíjd. En dus ontstonden er waardevolle en eerlijke discussies, die alle betrokkenen daadwerkelijk verder hielpen.
Vandaag de dag is die tijd er vaak niet. Er staat een uur voor een ondersteuningsplanbespreking en de agenda zit meestal ramvol. Of er kan wel even worden gebeld over een actuele gebeurtenis, maar dat gaat al snel ten koste van dingen die eigenlijk ook moeten gebeuren. Dat helpt allemaal niet mee.
Hoe waar dit ook is, het is te makkelijk om het daarbij te laten. Want ook al is er (zeer) weinig van, er ís nog steeds (priori)tijd. Laten we die dan goed besteden. Bijvoorbeeld door consequent een miniatuurversie van de Middeleeuwse manier te hanteren: wat we ook doen, we zúllen de ander correct samenvatten. Die oproep geldt zowel aan zorgprofessionals als aan de familie die samen de basis van de driehoek vormen. En probeer die stap verder te gaan: begrijp elkaar, bestrijd elkaar niet maar begrijp elkaar. Er bestaan vrijwel altijd goede redenen voor wat de ander (niet) wil. Begrijp die redenen. Ik ben er vast van overtuigd dat dit een onmisbaar element is voor een gezond klimaat in wat voor driehoek dan ook.